Εθνική Φρουρά: Το «Σώμα Υπαξιωματικών» απέτυχε – Μόν. Υπαξιωματικοί καθηλωμένοι για χρόνια στις ίδιες θέσεις και κλίμακες

Η κατάσταση επιδεινώθηκε μετά το 2005, με την κατάργηση του δικαιώματος των μόνιμων υπαξιωματικών να προάγονται σε αξιωματικούς, κλείνοντας οριστικά μια προοπτική που αποτελούσε ισχυρό κίνητρο επαγγελματικής ανέλιξης και σημαντική ευκαιρία οικονομικής βελτίωσης.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΑΤΖΗΣΤΥΛΙΑΝΟΥ

Μπλοκαρισμένη παραμένει η ηγετική πυραμίδα της Εθνικής Φρουράς. Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα οξύ στους χαμηλότερους βαθμούς, στους μόνιμους υπαξιωματικούς, οι οποίοι παραμένουν καθηλωμένοι στον ίδιο βαθμό και, κατ’ επέκταση, στην ίδια μισθολογική κλίμακα επί σειρά ετών. Η στασιμότητα που παρατηρείται στις προαγωγές των υπαξιωματικών, αφενός, μειώνει το αίσθημα ζήλου στο στράτευμα και, αφετέρου, ζημιώνει οικονομικά τους ιδίους, καθώς δεν προάγονται εντός των ηλικιακών ορίων που θα τους εξασφάλιζαν αυξημένο ποσό σε εφάπαξ και σύνταξη.

Όπως κατήγγειλαν μόνιμοι υπαξιωματικοί στον «Π», οι δεσμεύσεις της Πολιτείας κατά την περίοδο ψήφισης των Κανονισμών του 2017 δεν υλοποιήθηκαν. Η πρόβλεψη για μαζικές προαγωγές δεν τηρήθηκε, ενώ δεν εφαρμόστηκε ούτε αξιόπιστο σχέδιο αποσυμφόρησης της ηγετικής πυραμίδας της Εθνικής Φρουράς. Αντίθετα, η στασιμότητα στις προαγωγές επιδεινώθηκε, με αποτέλεσμα να απαιτείται πλέον ειδική ρύθμιση.

Τι πήγε λάθος;

Στο παρελθόν, η υπηρεσιακή ανέλιξη ακολουθούσε μια προβλέψιμη πορεία: Πέντε έτη στον βαθμό του λοχία, πέντε στου επιλοχία, πέντε στου αρχιλοχία και εν συνεχεία προαγωγή σε ανθυπασπιστή ή ανθυπολοχαγό, ανάλογα με τις ανάγκες της Εθνικής Φρουράς. Ο βαθμός του ανθυπασπιστή συνοδευόταν από τη μισθολογική κλίμακα Α8–Α9–Α10, προσφέροντας σαφή επαγγελματική και οικονομική εξέλιξη.

Οι νέες μαζικές προσλήψεις μόνιμων υπαξιωματικών, είτε μέσω αποφοίτησης από στρατιωτικές σχολές είτε με απευθείας διορισμό είτε μέσω μονιμοποίησης εθελοντών και εθελοντριών χωρίς την αντίστοιχη πρόβλεψη στην ιεραρχική δομή, οδήγησαν σε αγκύλωση του συστήματος προαγωγών και σε διαρκή συμφόρηση.

Το 2005, η κατάσταση επιδεινώθηκε με την κατάργηση του δικαιώματος των μόνιμων υπαξιωματικών να προάγονται σε αξιωματικούς, κλείνοντας οριστικά μια προοπτική που αποτελούσε ισχυρό κίνητρο επαγγελματικής ανέλιξης και σημαντική ευκαιρία οικονομικής βελτίωσης.

Σε έξι χρόνια, μόλις 100 προαγωγές

Όπως κατήγγειλαν στον «Π» μόνιμοι υπαξιωματικοί, την περίοδο 2011–2016 πραγματοποιήθηκαν μόλις 100 προαγωγές μόνιμων υπαξιωματικών. Αριθμός που αποκαλύπτει τη σοβαρότητα της στασιμότητας που υπήρχε ήδη πριν από την ψήφιση των νέων κανονισμών. Ο περιορισμένος αριθμός προαγωγών δεν οφειλόταν στην οικονομική κρίση, ούτε στα μέτρα λιτότητας, καθώς οι προαγωγές των αξιωματικών συνεχίζονταν κανονικά, αλλά στον ανεπαρκή αριθμό θέσεων που προβλέπονταν στον κρατικό προϋπολογισμό. Η υιοθέτηση των Κανονισμών του 2017, αν και στόχευε στη βελτίωση της υπηρεσιακής ροής, στην πράξη οδήγησε σε συστηματική στασιμότητα που παραμένει μέχρι και σήμερα.

Πώς διαμορφώθηκαν οι θέσεις

Το 2015, οι θέσεις μόνιμων λοχίων ήταν 513, των επιλοχιών 601, των αρχιλοχιών 349 και των ανθυπασπιστών 129. Από το 2016 έως το 2017, οι μόνιμοι λοχίες αυξήθηκαν σε 570 χωρίς καμία αλλαγή στους ανώτερους βαθμούς, γεγονός που δημιούργησε συμφόρηση στη βάση της ιεραρχίας.

Το 2018, οπότε τέθηκαν σε εφαρμογή οι νέοι Κανονισμοί, έγιναν οι πρώτες παρεμβάσεις: Οι μόνιμοι λοχίες μειώθηκαν σε 500, οι επιλοχίες σε 600, ενώ οι ανθυπασπιστές διαχωρίστηκαν σε κατηγορίες Α’ (21), Β’ (105) και Γ’ (85).

Το 2019, οι μόνιμοι λοχίες μειώθηκαν περαιτέρω σε 430, οι επιλοχίες παρέμειναν στους 600, ενώ οι ανθυπασπιστές Γ’ αυξήθηκαν σε 153 και οι ανθυπασπιστές Β’ σε 130.

Το 2020 σημειώθηκε η σημαντικότερη μετακίνηση θέσεων: Οι μόνιμοι λοχίες περιορίστηκαν σε 369 και οι επιλοχίες σε 461, ενώ οι αρχιλοχίες αυξήθηκαν σε 510 και οι ανθυπασπιστές Γ’ σε 254. Το 2022, οι επιλοχίες μειώθηκαν σε 400 (από 461), ενώ οι υπόλοιποι βαθμοί παρέμειναν σταθεροί.

Το μέτρο υπεράριθμων προαγωγών δεν εφαρμόστηκε

Οι πιο πάνω παρεμβάσεις δεν έλυσαν το ζήτημα της στασιμότητας των μόνιμων υπαξιωματικών. Στο γεγονός αυτό συνέβαλε η απουσία θεσμοθέτησης της δυνατότητας υπεράριθμων προαγωγών. Η έλλειψη αυτού του μηχανισμού σημαίνει στην πράξη ότι ακόμη και η μη προαγωγή ενός στελέχους μπορεί να αναστείλει την εξέλιξη άλλων, προκαλώντας αλυσιδωτή καθήλωση σε ολόκληρη την ιεραρχική δομή.

Η Πολιτεία έχει ήδη προβλέψει σε διάφορους τομείς τη δυνατότητα υπεράριθμων προαγωγών, ώστε να αποτρέπονται αδιέξοδα και να μην παραμένουν κενές θέσεις. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα εξής:

• Δημόσια Υπηρεσία (Ν. 1/1990, Άρθρο 43): Υπεράριθμοι διορισμοί ή προαγωγές όταν δεν υπάρχουν κατάλληλοι υποψήφιοι για ανώτερη θέση.

• Αστυνομία [Ν. 73(I)/2004, Άρθρο 18]: Υπεράριθμες προαγωγές μέχρι και τον βαθμό ανώτερου υπαστυνόμου, κατόπιν σύστασης του αρχηγού και έγκρισης του υπουργού Δικαιοσύνης.

• Πυροσβεστική Υπηρεσία [Ν. 100(I)/2021, Άρθρο 21]: Υπεράριθμες προαγωγές μέχρι και τον βαθμό πυραγού, κατόπιν σύστασης της αρμόδιας επιτροπής και έγκρισης του υπουργού Δικαιοσύνης.

Αντιθέτως, στον Στρατό της Δημοκρατίας απουσιάζει ανάλογη πρόνοια. Η μόνη σχετική διάταξη (Άρθρο 29Α του Περί Στρατού της Δημοκρατίας Νόμου) περιορίζεται σε υπεράριθμο διορισμό ανθυπολοχαγού ή λοχία, αποκλειστικά για σκοπούς τοποθέτησης αποφοίτων στρατιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.

Στασιμότητα και στρεβλώσεις

Η απουσία πρόνοιας για υπεράριθμες προαγωγές έχει οδηγήσει σε διαχρονική στασιμότητα. Στελέχη παραμένουν στους ίδιους βαθμούς για χρονικά διαστήματα πολύ πέραν των προβλεπόμενων. Ακόμη πιο προβληματικό είναι το γεγονός ότι όταν ένα στέλεχος κρίνεται «παραμένων» και δεν υπάρχουν άλλοι διαθέσιμοι υποψήφιοι, η οργανική θέση παραμένει κενή. Ως αποτέλεσμα, παρασύρονται αλυσιδωτά και στελέχη κατώτερων βαθμών, τα οποία πληρούν τα κριτήρια προαγωγής.

Όπως δήλωσαν στον «Π» υπαξιωματικοί, το 2024 παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το φαινόμενο κενών θέσεων λόγω της λανθασμένης λήξης της μεταβατικής πρόνοιας του άρθρου 46(5). Η πρόνοια αυτή, που ίσχυσε για έξι χρόνια, επέτρεπε την κρίση ανθυπασπιστών Γ’ με ειδικά κριτήρια (15ετής υπηρεσία). Με τη λήξη της, στελέχη που είχαν κριθεί θετικά σε προηγούμενο έτος αποκλείστηκαν την αμέσως επόμενη χρονιά, ενώ άλλα, που πρόλαβαν εντός της μεταβατικής περιόδου, έλαβαν προαγωγή.

Οι μισθολογικές κλίμακες

Η σημερινή δομή των μισθολογικών κλιμάκων των μονίμων υπαξιωματικών έχει ως εξής:

• Λοχίες [Κλίμακες Α5 – 2η βαθμίδα και Α6(ii)]

• Επιλοχίες [Κλίμακα Α7(ii)]

• Αρχιλοχίες [Κλίμακα Α8(i)]

• Ανθυπασπιστές Γ’ (Κλίμακα Α9)

• Ανθυπασπιστές Β΄(Κλίμακα Α10)

• Ανθυπασπιστές Α΄(Κλίμακα Α11)

Τι εισηγείται ο Σύνδεσμος Υπαξιωματικών

Ο Σύνδεσμος Υπαξιωματικών θεωρεί ότι το ζήτημα της στασιμότητας στις προαγωγές μπορεί να επιλυθεί οριστικά, εφόσον υιοθετηθούν οι ακόλουθες εισηγήσεις του:

1. Καθορισμός σαφούς πολιτικής στάσης: Η Πολιτεία οφείλει να λάβει ξεκάθαρη θέση απέναντι στον θεσμό των μόνιμων υπαξιωματικών. Αν πράγματι επιθυμεί τη διατήρηση και την ενίσχυσή του, τότε, έχει την ευθύνη να τον προστατεύσει, να τον στηρίξει ουσιαστικά και να διασφαλίσει τις προϋποθέσεις για την εύρυθμη λειτουργία του. Πρέπει να αναγνωριστεί επισήμως το πρόβλημα της στασιμότητας και να δοθεί προτεραιότητα στην άρση του, μέσα από σαφείς πολιτικές και διοικητικές αποφάσεις.

2. Αναδιάρθρωση οργανικών θέσεων: Να εξεταστούν εναλλακτικά σενάρια τροποποίησης του αριθμού των οργανικών θέσεων ανά βαθμό, με στόχο τον εντοπισμό των λύσεων που οδηγούν στο επιθυμητό αποτέλεσμα και συμβάλλουν στην ομαλή και δίκαιη εξέλιξη των προαγωγών. Ο Σύνδεσμος Υπαξιωματικών έχει ήδη εκπονήσει σχετική μελέτη, στην οποία καταγράφονται με σαφήνεια οι αναγκαίες μεταβολές θέσεων ανά βαθμό και ανά έτος.

3. Θεσμοθέτηση χρονοδιαγράμματος: Να καθοριστεί δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα προαγωγών ανά έτος και ανά βαθμό, με θεσμοθετημένη διαδικασία παρακολούθησης από αρμόδια επιτροπή.

4. Ενεργοποίηση δευτερευουσών μισθολογικών βαθμίδων: Να ενεργοποιηθούν οι δευτερεύουσες βαθμίδες των μισθολογικών κλιμάκων Α8(ii), Α9(ii), Α10(ii) και Α11(ii)), ώστε να αποφευχθεί η πολυετής μισθολογική καθήλωση που παρατηρείται σήμερα, προσφέροντας στα στελέχη δίκαιη και σταδιακή οικονομική πρόοδο.

5. Θεσμοθέτηση υπεράριθμων προαγωγών: Να κατοχυρωθεί ρητά η δυνατότητα υπεράριθμων προαγωγών κατά τα πρότυπα που ισχύουν στη Δημόσια Υπηρεσία, την Αστυνομία και την Πυροσβεστική, προκειμένου να αντιμετωπίζονται έγκαιρα φαινόμενα στασιμότητας.

Αναγνώρισε το πρόβλημα το ΥΠΑΜ

Όπως αποκαλύπτεται σε απαντητική επιστολή του υπουργού Άμυνας, Βασίλη Πάλμα, προς τον βουλευτή του ΔΗΣΥ Αμμοχώστου Γιώργο Κάρουλλα, ημερομηνίας 2 Οκτωβρίου 2025, το υπουργείο έχει ήδη προχωρήσει στην εκπόνηση μελέτης με στόχο τη βελτίωση του ρυθμού ανέλιξης τόσο των αξιωματικών όσο και των υπαξιωματικών. Η μελέτη αναμένεται να τεθεί σύντομα ενώπιον του Υπουργείου Οικονομικών για σχόλια και έγκριση.

Στην επιστολή του προς τη Βουλή, ο κ. Πάλμας αναφέρει χαρακτηριστικά: «Το Υπουργείο Άμυνας έχει διαπιστώσει το ζήτημα της μη φυσιολογικής επαγγελματικής ανέλιξης συγκεκριμένων ομάδων προσωπικού της Εθνικής Φρουράς. Πρόκειται για ένα διαχρονικό πρόβλημα, το οποίο επηρεάζει αρνητικά τόσο την προσωπική επαγγελματική εξέλιξη των μελών της Δύναμης όσο και τη λειτουργικότητα του στρατεύματος.

Σημειώνεται ότι τα τελευταία 10 χρόνια δεν έγιναν οποιεσδήποτε ενέργειες για την επίλυσή του, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα τον συνωστισμό στελεχών στους ίδιους βαθμούς. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος, που αφορά την παραμονή αξιωματικών και υπαξιωματικών στον ίδιο βαθμό για μεγάλο χρονικό διάστημα, το υπουργείο, με στόχο τη βελτίωση του ρυθμού ανέλιξής τους, έχει εκπονήσει μελέτη, η οποία θα υποβληθεί το προσεχές διάστημα στο Υπουργείο Οικονομικών για σχόλια και έγκριση».

Η εξέλιξη αυτή θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική, καθώς αποτελεί την πρώτη επίσημη αναγνώριση του προβλήματος στασιμότητας από πλευράς του ΥΠΑΜ αλλά και ένδειξη πολιτικής βούλησης για τη λήψη διορθωτικών μέτρων μετά από σχεδόν μία δεκαετία αδράνειας.

Η οικονομική διάσταση

Στην κατακλείδα της επιστολής του, ο υπουργός Άμυνας, Βασίλης Πάλμας, διαβεβαιώνει τη Βουλή ότι «όλες οι ενέργειες του Υπουργείου Άμυνας στοχεύουν στη διασφάλιση της αξιοκρατίας, της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης, με βάση τις διαθέσιμες θέσεις ανέλιξης, ώστε κάθε στέλεχος να έχει τη δυνατότητα προόδου σύμφωνα με τις ικανότητες και τα προσόντα του». Ταυτόχρονα, ο κ. Πάλμας υποδεικνύει πως οι όποιες ρυθμίσεις ή μεταβολές στο σύστημα προαγωγών θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη και την οικονομική διάσταση του ζητήματος. Η όποια λύση, σημειώνει, οφείλει να είναι δημοσιονομικά βιώσιμη, να διασφαλίζει τη βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων και να μην επιφέρει αδικαιολόγητες επιβαρύνσεις στα δημόσια οικονομικά.

Είναι ξεκάθαρο λοιπόν ότι, πέραν της αναγνώρισης του θεσμικού προβλήματος, το Υπουργείο Άμυνας επιχειρεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην ανάγκη ανόρθωσης της υπηρεσιακής δικαιοσύνης και στη διατήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Όπως καθιστά σαφές στη Βουλή ο κ. Πάλμας, τον τελευταίο λόγο για το εύρος των επερχόμενων παρεμβάσεων στο θέμα των προαγωγών θα έχει το Υπουργείο Οικονομικών.

ΠΗΓΗ: politis.com.cy